نهضت اسلامی ایران در دهه پنجاه با هدایت امام‌خمینی(ره) به عنوان یک رهبر دینی مطلع از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های تشکل‌های سیاسی و مذهبی آن دوره که مردم گردانندگان اصلی آن بودند، سرانجام در 22 بهمن ماه سال 57 پیروز شد.
انقلاب اسلامی ایران پدیده‌ای بی‌نظیر در میان حرکت‌ها و انقلاب‌های بزرگ دنیا به شمار می‌آید، عظمت این حرکت انقلابی و شکوه حضور یکپارچه مردم برای پی‌ریزی یک نظام الهی، پیش‌بینی تمام سردمداران و قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای را بر هم زد و آنان را مجبور به کرنش در مقابل انقلاب اسلامی ایران کرد.
این حرکت بزرگ انقلابی و سیاسی همانند سایر انقلاب‌هایی که در طول تاریخ به وقوع پیوسته با نیت و هدف برهم زدن وضع موجود و نیل به وضع مطلوب به وقوع پیوست. انقلابیون مسلمان ایران با ترسیم فردایی بهتر تمام شرایط سخت و ناملایمات این نهضت را تحمل کردند و ره‌آوردهایی که این انقلاب برای سایر حرکت‌های اسلامی معاصر و مردم ایران به دنبال داشت، ثمره و میوه به بارنشسته آن بود.

آرمان‌های انقلاب اسلامی ایران
منظور از آرمان‌ها و اهداف انقلاب شکوهمند اسلامی که در روند حرکت این نهضت اسلامی به صورت کلی و غیرشفاف که البته پس از پیروزی انقلاب در کشاکش حوادث و رویدادها و نیز در متن قانون اساسی مصوب سال 1358 به‌طور شفاف بیان شدند مطرح می‌شد، همان اهداف سلبی و ایجابی انقلابند که مردم به منظور دستیابی به آنها علیه رژیم پهلوی شوریدند و تا سرنگونی آن از پای ننشستند. دستاوردهای انقلاب نیز آرمان‌هایی هستند که به دنبال پیروزی این نهضت تحقق یافتند.
مهم‌ترین آرمان‌های این حرکت اسلامی را می‌توان از خلال شعارهای مردم در دوران پیروزی انقلاب و پیام‌های رهبر سیاسی و فکری ایران، امام‌خمینی(ره) بازشناخت. آرمان‌هایی که در حوزه‌‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل لمس و مشاهده است.
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران که شالوده حرکت خود را بر مکتب اسلام و مبنای خویش را حرکت تحول‌آفرین حسین‌بن‌علی(ع) قرار داده بود، با وجود رهبری آگاه ، فقیه ، مجاهد و حضور پرشور مردمی با اراده عزمی راسخ، در شرایطی رخ داد  که نظریه‌پردازان انقلاب، نقش دین و مکتب را در وقوع انقلاب‌ها - در آن دوره - منکر شده و یا به حداقل رسانده بودند بنابراین- پیروزی انقلاب – را می‌توان شگرف‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران برشمرد.
چون انقلاب اسلامی ایران در برهه‌‌ای از تاریخ روی داد که تمامی صاحب‌نظران سیاسی و نظریه‌پردازان دنیا، نه تنها وقوع آن را پیش‌بینی نمی‌کردند بلکه احتمال آن را هم امری کاملا ناممکن می‌دانستند لذا پیروزی انقلاب اسلامی تمامی قالب‌های فکری نظریه‌پردازان را در مورد انقلاب‌ها، فرو شکست و این دستاوردی بود که تنها انقلاب اسلامی ایران آن را به خود اختصاص داد.

دستاوردهای سیاسی
بزرگ‌ترین دستاورد و آرمان سیاسی انقلاب اسلامی ایران تجدید حیات اسلام در جهان بود که با براندازی نظام سلطنتی و ایجاد حکومتی دینی و مستقل در ایران، مقدمات شکل‌گیری این هدف مهم سیاسی فراهم آمد انقلاب اسلامی ایران اعتماد به نفس را که روزگاری نه چندان دور پشتوانه تمدن بزرگ اسلامی بود و در دوره پهلوی در میان مردم مسلمان ایران مخصوصا قشر تحصیلکرده به فراموشی سپرده شده بود را احیاء و بارور کرد.انتخاب راهکردی تحت عنوان «اسلام» به عنوان مهمترین وکامل‌ترین شیوه مبارزه در بین سایر جنبش‌های اسلامی، از جمله رهاوردهای انقلاب اسلامی ایران و آثار تجدید حیات اسلام بود.
روی آوردن به مبارزه اسلامی تنها نتیجه تجدید حیات اسلام نبود، بلکه انقلاب اسلامی ایران برداشتی نوین و تازه از اسلام را پیش روی انسان‌های آزاده جهان قرار داده بود و اسلام انقلابی را به قالبی جدیدتر مطرح نمود. براساس معنای جدید، مبارزه و ستیزه‌جویی انقلابی تنها روی آوردن به اسلحه و سلاح‌های جنگی خانمان برانداز نبود، بلکه انقلاب اسلامی مسلمانان جهان را بر آن داشت که با جنبش‌های اسلامی و یکپارچه، حکومت ا... را در کره‌زمین به حرکت درآوردند.
 این هدف بنیادی و اساسی انقلاب اسلامی ایران بیشتر سردمداران سایر کشورهای مسلمان را برآن داشت تا با تلاش در جهت بهبود بخشیدن به وضع اقتصادی مردم کشور خود و همچنین تظاهر به اسلام از قیام‌های مردمی در مملکت خود که متاثر از انقلاب اسلامی ایران است، جلوگیری به عمل آورند.
اداره امور کشور با توجه به رای و نظر عمومی مردم و در بیانی دیگر، اداره کشور با توجه به نظر شورا، مبارزه با هرگونه سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، ایجاد امنیت داخلی، محو هرگونه استبداد و خودکامگی و طرد کامل استعمار، تقویت همه‌جانبه بنیه دفاعی کشور برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی نظام جمهوری اسلامی، ایجاد روابط با سایر دولت‌ها تنها از جنبه مصالحه‌آمیز، حمایت از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر گوشه از جهان با اجتناب کامل از هرگونه نفوذ و دخالت در امور داخلی کشورها و... از دیگر دستاوردهای سیاسی انقلاب اسلامی است.

دستاوردهای اجتماعی
ایجاد روحیه خود باروری و خوداتکایی به صورتی بارز و شکوهمند در بین آحاد جامعه، مهم‌ترین دستاورد اجتماعی انقلاب اسلامی ایران در سطح داخلی جامعه است. اوج این خودباوری و شکوفایی شخصیتی را در سال‌های جنگ تحمیلی شاهد بودیم.
 مردم، با ایمان و اعتقاد در رویارویی با رژیم تا دندان مسلح صدام پیروز شدند و با رژیمی که توسط آمریکا و همه حکومت‌های مخالف با انقلاب اسلامی حمایت می‌شد. ایثار، فداکاری، صداقت، اخلاص مردم و نهادهای مردمی در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره زبانزد جهانیان بوده و هست.
تشکل‌های مردمی و نهادهای غیردولتی روز به روز جان و قدرت تازه‌ای به خود گرفته و نقش تصمیم‌سازی برای جریان‌های حاکمیتی پیدا کردند این نوع پویایی که در جوهره اجتماعی پدید آمده، صرفا می‌توانست آرمان‌هایی باشد که در اذهان جامعه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت.
تامین حقوق همه‌جانبه افراد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای عموم و تساوی همه در برابر قانون، توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین مردم، تدوین قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی و سیاسی براساس موازین اسلامی از دیگر ره ‌آوردهای اجتماعی انقلاب اسلامی ایران است.

دستاوردهای اقتصادی
به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دولت انقلابی در منطقه‌ای ظهور یافت که زیرسلطه کامل غرب و آمریکا بود ، این نهضت اسلامی علاوه بر ترویج افکار ضد امپریالیستی در منطقه، جرقه‌هایی را در ذهن مخالفان سرسخت قدرت‌های سلطه‌گر ایجاد کرد که بازتابی شگرف و طولانی از خود برجای گذاشته است. در این بین اگرچه دستاوردهای سیاسی و فرهنگی انقلاب اسلامی بارزتر جلوه‌گری می‌کند اما از نظر اقتصادی، بیشترین لطمه و آسیب را بر پیکره قدرت‌های استعماری غرب و آمریکا وارد کرد.
مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی ایران در زمینه اقتصادی، در مضیقه قرار دادن کشورهای صنعتی در زمینه انرژی و صادرات نفت بود. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، کشورهای صنعتی که وابستگی جدایی‌ناپذیری به انرژی در جهت رشد اقتصادی خود داشتند، در کشورهای خاورمیانه که منبع سرشاری از نفت و منابع زیرزمینی بودند، رخنه کرده و با زیر سلطه قرار دادن آنها از این منابع غنی انرژی به نفع اقتصاد خود استفاده می‌کردند.
بزرگ‌ترین خیانت رژیم پهلوی به کشور که تحت عنوان سیاست درآمدزا مطرح شده بود، میزان تولید نفت بود. روزانه شش میلیون بشکه نفت از سرمایه ملی ایران استخراج و به بازارهای کشورهای سلطه‌گر روانه می‌شد اما شکل‌گیری حرکت انقلابی مردم ایران در اوج مبارزه خود توانست، تاثیری بزرگ بر بازارهای نفتی بگذارد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دولت انقلابی، سیاست‌های گذشته درباره نفت را بازنگری کرد. در سیاست‌های جدید بر کاهش تولید نفت از یک‌سو و افزایش قیمت آن از سوی دیگر تاکید می‌شد. لغو قراردادها که عمدتا با قانون ملی شدن نفت در تعارض بود سیاست دیگر دولت انقلابی بود. در پی این سیاست و با توجه به افزایش تقاضاهای بین‌المللی برای نفت، ایران با خریداران نفت به صورت گزینشی برخورد می‌کرد و در مواردی نیز صادرات خود را قطع و در عمل قانون ملی شدن صنعت نفت را احیاء کرد.
اقدامات و عملکرد دولت اسلامی ایران در زمینه تولید و صادرات نفت شوکی بر کشورهای صنعتی مخصوصا آمریکا وارد آورد. در مقابل ،این کشورها هم به مقابله با انقلاب اسلامی و سیاست‌های اتخاذ شده از سوی آن برآمدند. ایجاد نیروهای واکنش سریع، تاسیس شورای همکاری خلیج‌فارس و... از جمله عکس‌العمل‌های غرب در مقابل ایران بود و در نهایت نیز با فراهم ساختن مقدمات جنگ عراق ضد ایران، برنامه‌های خود را کامل کردند که البته نتیجه جنگ تحمیلی و رشادت‌‌های جوانان و مردم ایرن در هشت سال دفاع مقدس، سیاست‌های استعمارگران را با ناکامی مواجه و دست آنان را برای همیشه از ثروت‌های ملی ایران کوتاه کرد.
از دیگر دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی ایران می‌توان به حفظ ذخایر زیرزمینی، تلاش در راه پیشرفت صنعتی و تکنولوژی کشور از طریق برنامه‌ریزی اقتصادی، استفاده از علوم و فنون، تربیت افراد ماهر، استقلال اقتصادی و خودکفایی در زمینه علوم و فنون، صنعت و کشاورزی، منع اسراف و تبذیر، تاکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی، جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانگان بر اقتصاد کشور، ایجاد عدالت اقتصادی ، کم کردن فاصله طبقاتی و...اشاره کرد.

دستاوردهای فرهنگی و دینی
فرهنگ که از آن به معنای «بینش و منش هویت‌دهنده انسان در حوزه زندگی اجتماعی» تعبیر شده است دامنه‌ای وسیع و گسترده دارد.
 فرهنگ ملت ایران علیرغم غنا و ریشه‌دار بودن آن در نیم قرن پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در نتیجه وابستگی دولت به بیگانگان و غرب‌زدگی و خودباختگی دولتمردان آسیب‌هایی جدی دید. وضعیتی که اگر خیزش انقلابی و نهضت اسلامی به آن پایان نمی‌داد، فرهنگ ایرانی را با خطر اضمحلال و بی‌هویتی مواجه می کرد.
ملت ایران در آغاز قیام خود در سال 57، طبیعی‌ترین بستر تحولات انقلابی را برای خود برگزید و آن تبعیت از نهضت عاشورایی امام حسین(ع) بود. پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری یک زعیم دینی و در مقابل سرنوشتی که حکومت اسلام‌ستیز پهلوی به آن دچار شد نشان از تاثیر مذهب و مولفه‌های دینی در فرآیند پیروزی نهضت اسلامی ایران در دهه 50 دارد.
انقلاب اسلامی ایران که با اتکا بر آموزه‌های شیعی و اعتقاد به ظهور منجی موعود(عج) توانست به پیروزی برسد، به‌الطبع برپایی حکومتی بر محور عدل و عدالت را که موجب پویایی تفکر شیعی است ، در سرلوحه برنامه‌‌های خود در اداره کشور قرار داده بود.
مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی انقلاب اسلامی را می‌توان در موارد زیر بیان کرد:
مبارزه با مظاهر فساد و تباهی، توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین مردم، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای عموم در زمینه‌های مادی و معنوی و...
اما در این میان به وجود آمدن محیطی مناسب جهت رشد و تعالی کمالات اخلاقی و انسانی را می‌توان مهم‌‌ترین دستاورد فرهنگی انقلاب اسلامی برشمرد که از طریق تغییر ارزش‌ها در ابعاد مختلف زندگی افراد به وجود آمد. از جمله تبدیل برخی از ارزش‌های قبل از انقلاب به ضدارزش و تعدیل برخی از آنها و افزوده شدن ارزش‌های جدید در نظر مردم؛ البته زیباترین ره آورد انقلاب اسلامی هم همین موج فرهنگی بوده که ریشه در اعماق باورها و ارزش‌های این مردم داشته و شعار و آرمان‌ اصلی آن هم بازگشت به خویشتن است که جنبه عینی این خودباروری را می توان در:
- حضور مردمی پرشور با عزمی راسخ در جریان پیروزی انقلاب اسلامی
- هشت سال دفاع مقدس و تحمل سخت‌ترین شرایط تحریم اقتصادی ایران
- بازسازی کشور بعد از دوران دفاع مقدس
- پیشرفت‌های علمی و کسب مدارج عالی در زمینه‌های مختلف علمی، آموزشی، فرهنگی و... مشاهده نمود.
راضیه رحیمی-مجله خانواده سبز
دوشنبه 22 بهمن 1386

دسته ها :
X